AUGUSTINI SERMO XIX
SERMO SANCTI AVGVSTINI HABITVS IN BASILICA RESTITVTA DIE MVNERVM cantantes dominum rogauimus ut auertat faciem suam a peccatis nostris, et omnia facinora nostra deleat. sed animaduertere potestis, fratres, quod in eodem psalmo audierimus: [quoniam iniquitatem meam ego agnosco, et peccatum meum ante me est semper]. dicitur autem deo alibi: [ne auertas faciem tuam a me], cui diximus: [auerte faciem tuam a peccatis meis]. cum sit ergo persona una homo et peccator, homo dicit: [ne auertas faciem tuam a me], peccator dicit: [auerte faciem tuam a peccatis meis]. hoc ergo dicitur: ne auertas faciem tuam ab eo quem fecisti, auerte faciem tuam ab eo quod feci. oculus tuus, inquit, utrumque distinguat, ne propter uitium natura dispereat. fecisti tu aliquid, feci et ego aliquid. quod tu fecisti, natura dicitur; quod ego feci, uitium uocatur. uitium sanetur, ut natura seruetur. [facinus], inquit, [meum ego agnosco]. si ego agnosco, ergo tu ignosce. bene uiuamus, et bene uiuentes sine peccato nos esse minime praesumamus. sic uita laudetur ut uenia postuletur. desperati autem homines, quanto minus intenti sunt in peccata sua, tanto curiosiores sunt in aliena. quaerunt enim non quid corrigant, sed quid mordeant. et cum se non possint excusare, parati sunt alios accusare. non sic iste nobis orandi et satis deo faciendi demonstrauit exemplum, dicens: [quoniam facinus meum ego agnosco, et peccatum meum ante me est semper]. non erat iste intentus in aliena peccata. aduocabat se ad se, nec se palpabat sed penetrabat, et in se ipsum altius descendebat. sibi non parcebat, et ideo ut sibi parceretur non impudenter rogabat. peccatum enim, fratres, impunitum esse non potest. si peccatum impunitum remaneat iniustum est, ergo sine dubitatione puniendum. hoc tibi dicit deus tuus: puniendum est peccatum aut a te, aut a me. punitur ergo peccatum, aut ab homine paenitente, aut a deo iudicante. punitur ergo aut a te sine te, aut a deo tecum. quid est enim paenitentia, nisi sua in se ipsum iracundia? qui paenitet irascitur sibi. nam si non ficte fiat, unde est et pectoris tunsio? quid feris, si non irasceris? quando ergo tundis pectus, irasceris cordi tuo, ut satisfacias domino tuo. potest enim etiam sic intellegi quod scriptum est: [irascimini et nolite peccare]. irascere quia peccasti, et puniens teipsum noli peccare. exsuscita cor paenitendo, et hoc erit sacrificium deo. placari deo uis? nosce quid agas tecum, ut deus placetur tibi. in eodem psalmo aduerte; ibi enim legitur: [quoniam si uoluisses sacrificium, dedissem utique; holocaustis non delectaberis]. ergo sine sacrificio eris? nihil oblaturus, de nulla oblatione deum placaturus? quid dixisti? [si uoluisses sacrificium, dedissem utique; holocaustis non delectaberis]. sequere, et audi, et dic: [sacrificium deo spiritus contritus, cor contritum et humiliatum deus non spernit]. abiectis quae offerebas, inuenisti quod offeras. offerebas enim apud patres uictimas pecorum, et sacrificia uocabantur. [si uoluisses sacrificium, dedissem utique]. illa ergo non quaeris, et tamen sacrificium quaeris. populus tuus dicit tibi: quid offeram, qui quod offerebam non offero? ipse enim populus, aliis decedentibus aliisque nascentibus, ipse est populus. sacramenta sunt mutata, non fides. signa mutata sunt quibus aliquid significabatur, non res quae significabatur. pro Christo aries, pro Christo agnus, pro Christo uitulus, pro Christo hircus, totum Christus. aries, quia ducit gregem: ipse est inuentus in uepribus, quando pater Abraham filio iussus est parcere, nec tamen sine oblato sacrificio inde discedere. et Isaac Christus erat, et aries Christus erat. Isaac sibi ligna portabat: Christus crucem propriam baiulabat. pro Isaac aries, non tamen pro Christo Christus. sed in Isaac et in ariete Christus. tenebatur cornibus in uepre aries; interroga Iudaeos, unde tunc dominum coronauerint. agnus est: [ecce agnus dei, ecce qui tollit peccata mundi]. taurus est: attende cornua crucis. hircus est, propter similitudinem carnis peccati. uelata sunt ista, [donec aspiraret dies et remouerentur umbrae]. in eundem ergo dominum Christum, non solum quod uerbum, sed etiam quod [mediator] est [dei et hominum homo Christus Iesus], et patres antiqui crediderunt, et ad nos eandem fidem praedicando et profetando transmiserunt. unde dicit apostolus: [eundem habentes spiritum fidei, propter quod scriptum est: credidi, propter quod locutus sum]. eundem habentes, quem habuerunt et illi qui scripserunt: [credidi, propter quod locutus sum. habentes] ergo [eundem], inquit, [spiritum fidei, propter quod scriptum est] ab antiquis: [credidi, propter quod locutus sum, et nos credimus, propter quod et loquimur]. quando ergo Dauid sanctus ita dicebat: [quoniam si uoluisses sacrificium, dedissem utique, holocaustis non delectaberis], tunc illa sacrificia offerebantur deo, quae modo non offeruntur. ergo quando cantabat, prophetabat, praesentia spernebat et futura praeuidebat. [holocaustis], inquit, [non delectaberis]. quando ergo holocaustis non delectaberis, sine sacrificio remanebis? absit. [sacrificium deo spiritus contritus; cor contritum et humiliatum deus non spernit]. habes quod offeras. non gregem circuminspicias, non nauigia praepares et permees ad extremas prouincias unde aromata deferas. quaere in corde tuo quod gratum sit deo. cor conterendum est. quid times ne contritum pereat? ibi habes: [cor mundum crea in me, deus]. ut ergo creetur mundum cor, conteratur inmundum. displiceamus nobis quando peccamus, quia peccata displicent deo. et quia sine peccato non sumus, uel in hoc deo similes simus, quia hoc nobis displicet quod illi. ex aliqua parte coniungeris uoluntati dei, quia hoc tibi displicet in te quod odit et ille qui fecit te. artifex tuus ipse est, sed uide te ipsum et dele in te ipso quod non est ex ipsius officina. deus enim, sicut scriptum est, creauit hominem rectum. [quam bonus deus Israel rectis corde]! si ergo sis rectus corde, non tibi displicebit deus, bonus tibi erit deus, laudabis deum. omnino, et in eo quod praestat, et in eo quod castigat, laudabis deum. ille enim qui dixit: [quam bonus deus Israel rectis corde], seipsum inspexerat, qui aliquando non erat rectus corde, et displicebat ei deus. post ea uero resipuit, et uidit non esse deum peruersum sed se fuisse non rectum. et recordatus tempora prauitatis suae, et praesens correctionis suae, ait: [quam bonus deus Israel]! sed quibus? [rectis corde]. quid enim tu? [mei autem], inquit, [pene commoti sunt pedes, paulo minus effusi sunt gressus mei], id est, pene lapsus sum. unde hoc? [quia zelaui in peccatoribus, pacem peccatorum intuens]. unde ergo commoti fuerint pedes huius et pene lapsi sint gressus, quoniam non tacuit, cauendum monuit. expectabat a deo, secundum uetus testamentum, ignorans ibi esse signa futurorum, expectabat ergo a deo praesentis uitae felicitatem, et in hac terra quaerebat quod suis deus in caelo seruabat. felix uolebat esse hic, cum felicitas non sit hic. res enim bona et magna est felicitas, sed habet regionem suam. de regione felicitatis Christus uenit, et hic eam nec ipse inuenit. irrisus est, exprobratus est, adprehensus est, flagellatus est, uinctus est, palmis caesus est, affectus contumelia sputorum, spinis coronatus est, ligno suspensus. ad extremum, [domini exitus mortis]. in psalmo scriptum est - hi acclamauerunt qui cognouerunt - [et domini exitus mortis]. quid hic ergo, serue, felicitatem requiris, ubi [et domini exitus mortis]? cum ergo in regione non sua felicitatem requireret ille, de quo loqui coeperam, et propter illam in hac uita adipiscendam cohaereret deo eique seruiret et eius praecepta ut poterat faceret, uidit hoc magnum, uel pro magno, quod quaerebat a deo, et propter quod deo seruiebat, esse apud eos qui deo non seruiebant, sed demonia colebant et uerum deum blasphemabant. uidit et commotus est, quasi perdidisset fructum laboris sui. hoc est quod zelauit in peccatoribus, pacem peccatorum intuens. denique habes ibi: [ecce ipsi peccatores et abundantes in saeculo obtinuerunt diuitias. numquid sine causa iustificaui cor meum, aut laui in innocentibus manus meas, et fui flagellatus tota die]? colo deum, blasphemant deum. illis felicitas, mihi calamitas. ubi aequitas? inde moti pedes, inde pene effusi gressus, inde propinquus interitus. nam ad quod periculum uenerit, uidete. ibi ait: [et dixi, quomodo sciuit deus, si est scientia in altissimo]? uidete ad quod periculum uenerit quaerendo a deo pro magno praemio terrenam felicitatem. discite ergo, karissimi, eam si habetis contemnere, nec dicere in cordibus uestris: ego quia colo deum, ideo bene est mihi. uidebis enim, quo modo tibi putas bene, et illis qui non colunt deum esse bene, et mouebuntur gressus tui. aut enim habes illam colens deum, et uidebis quod habeat talia non colens deum; et ideo putabis frustra te colere deum, quia et ille habet felicitatem qui non colit deum. aut non illam habes, et multo amplius deum accusabis qui dat eam blasphematoribus suis et negat cultoribus suis. discite ergo terrena contemnere, si uultis deo fideli corde seruire. habes illam? noli putare inde te esse bonum, sed fac te inde bonum. non illam habes? noli putare inde te esse malum, sed caue malum quo non uenit bonus. etenim iste resipiscens, et reprehendens se ipsum, quod male coeperat de deo sentire, anhelans peccator et pacem intuens peccatorum, reprehendens ergo seipsum, ait: [quid enim mihi est in caelo, et a te quid uolui super terram]? iam resipiscens, iam correcto corde, agnouit quantum ualeat cultus dei, quem dei cultum uilissimo pretio addixerat, quando pro illo terrenam felicitatem quaerebat. agnouit quid debeatur sursum cultoribus dei, ubi iubemur habere cor et respondemus ibi nos habere cor. et utinam non mentiamur, saltem ipsa hora, saltem ipso momento, saltem ipso temporis puncto, quando respondemus. respiciens ergo ille et cor corrigens reprehendit se quaesisse aliquando in terra felicitatem terrenam, quasi mercedem cultus dei. sed reprehendens se ait: [quid enim mihi est in caelo]? quid est ibi mihi? uita aeterna, incorruptio, regnum cum Christo, societas angelorum, ubi nulla perturbatio, nulla ignorantia, nullum periculum, nulla temtatio; uera, certa, fixa securitas. ecce, [quid mihi est in caelo. et a te quid uolui super terram]? a te quid uolui super terram? quid uolui? diuitias fluxas, caducas, uolaticas. quid uolui? aurum pallorem terrae, argentum liuorem terrae, honorem temporis fumum. ecce quid a te uolui super terram. et quia uidi hoc in peccatoribus, commoti sunt pedes mei, et paulo minus effusi sunt gressus mei. o quam bonus est rectis corde! quid ergo quaeris, propheta fidelis? aurum et argentum et diuitias terrenas? ergo tanti ualet fides matronae fidelis quod habet et meretrix? tanti ergo ualet fides uiri fidelis quod habet et mimus, auriga, uenator, latro? absit, fratres mei, absit ut tanti ualeat fides uestra. auertat deus hoc a cordibus uestris. non tanti ualet. uultis nosse? pro ea Christus mortuus est. quid ergo terrenam mercedem quaeris, auro et nummis addictus? iniuriam facis fidei, pro qua mortuus est Christus. et quid est, inquit, quanti ualet? illum attende, qui ait: [quid enim mihi est in caelo]? non enim expressit quid erit illud. sic ait: [et a te quid uolui super terram]? illud laudando, hoc abiciendo, utrumque tamen dixit. quid est ilud? [quod oculus non uidit]. quid est hoc? quod fidelis oculus non sitit. quid est illud? quod inuenit Lazarus ulcerosus. quid est hoc? quod habuit diues inflatus. quid est illud? quod perire non potest. quid est hoc? quod teneri non potest. quid est illud? ubi non erit labor. quid est hoc? quod non deserit timor. [quid enim mihi est in caelo]? quid? ipse qui fecit caelum. pretium fidei tuae deus tuus est. ipsum habebis, se ipsum praeparat praemium cultoribus suis. considerate, karissimi, uniuersam creaturam, caelum, terram, mare, quae in caelo, quae in terra, quae in mari, quam pulchra, quam mira, quam digne ordinateque disposita. mouent uos ista? mouent plane. quare? quia pulchra sunt. quid est qui fecit? puto rehebesceretis si uideretis pulchritudinem angelorum. quid est ergo creator angelorum? ipse est praemium fidei uestrae. auari, quid uobis sufficit, si deus ipse non uobis sufficit? bene ergo uiuamus, et ut hoc possimus, eum qui hoc praecepit inuocemus. neque bonae uitae nostrae terrenam mercedem a domino requiramus. ad illa quae promittuntur, intentionem nostram extendamus. cor nostrum ibi ponamus, ubi putrescere non potest saecularibus curis. transeunt ista quae occupant homines, uolant ista, uapor est uita humana super terram. accedunt etiam ipsius fragilis uitae tanta et tam cotidiana pericula. terrae motus magni de orientalibus nuntiantur. nonnullae magnae repentinis conlapsae sunt ciuitates. territi apud Hierosolimam qui inerant Iudaei, pagani, catechumini, omnes sunt baptizati. dicuntur fortasse baptizati septem millia hominum. signum Christi in uestibus Iudaeorum baptizatorum apparuit. relatu fratrum fidelium constantissimo ista nuntiantur. sitifensis etiam ciuitas grauissimo terrae motu concussa est, ut omnes forte quinque diebus in agris manerent, et ibi baptizata dicuntur fere duo milia hominum. undique deus terret, quia non uult inuenire quod damnet. nonnihil agitur in isto torculari. mundus est torcular; abundant pressurae eius. oleum estote, non amurca. conuertatur quisque ad deum et mutet uitam. occultum habet iter oleum, ad secreta sua tendit. alius subsannat, irridet, blasphemat, clamat per plateas: amurca defluit. dominus tamen torcularis per operarios suos, per sanctos angelos suos non quiescit operari. nouit oleum suum, nouit quid recipiat, quo pondere pressurae eliquetur. [nouit] enim [dominus qui sunt eius]. amurcam fugite, publica et nigra est. [nouit dominus qui sunt eius]. oleum estote, amurcam fugite. recedant ab iniquitate omnes qui nominant nomen domini. odia autem nolite concipere, aut cito finite. non enim illa metuenda sunt. times terrae motum? times caeli fremitum? times bella? time et febrem. subito, cum illa magna metuuntur ipsa non ueniunt, et de transuerso una febricula aufert hominem. et si talem inuenit ille iudex qualem non nouit, qualibus dicturus est: [nescio uos, recedite a me], quid fiet postea? quo itur? per quem ambitur? unde uita reparanda redimitur? quis iterum uiuere et quod male fecit emendare permittitur? finitum est. pauci quidem conuenistis, sed si bene audistis, abundatis. non uos fallat qui fallit, quia non uos decipit qui non fallit.
| Augustine | Christian Latin | The Latin Library | The Classics Page |