AUGUSTINI SERMO LXXVI
Euangelium quod recentissime recitatum est de domino Christo, qui super aquas maris ambulauit; et de apostolo Petro, qui ambulans timendo titubauit, et diffidendo mersus, confitendo rursus emersit; admonet nos intelligere mare praesens saeculum esse, Petrum uero apostolum ecclesiae unicae typum. ipse enim Petrus in apostolorum ordine primus, in Christi amore promptissimus, saepe unus respondet pro omnibus. ipse denique domino Iesu Christo requirente, quemnam homines dicerent eum esse, et opiniones uarias hominum discipulis respondentibus, rursusque domino interrogante et dicente, "uos autem quem me esse dicitis? " respondit Petrus, "tu es Christus filius dei uiui." unus pro multis dedit responsum, unitas in multis. tunc ei dominus ait: "beatus es, Simon Bar Iona, quia non reuelauit tibi caro et sanguis, sed pater meus qui est in coelis." deinde addidit: "et ego dico tibi." tanquam diceret: quia tu dixisti mihi, "tu es Christus filius dei uiui: et ego dico tibi, tu es Petrus." Simon quippe antea uocabatur. hoc autem ei nomen, ut Petrus appellaretur, a domino impositum est: et hoc in ea figura, ut significaret ecclesiam. quia enim Christus petra, Petrus populus Christianus. petra enim principale nomen est. ideo Petrus a petra, non petra a Petro: quomodo non a Christiano Christus, sed a Christo Christianus uocatur. "tu es" ergo, inquit, "Petrus; et super hanc petram" quam confessus es, "super hanc petram" quam cognouisti, dicens, "tu es Christus filius dei uiui, aedificabo ecclesiam meam:" id est, super me ipsum filium dei uiui, aedificabo ecclesiam meam. super me aedificabo te, non me super te.
nam uolentes homines aedificari super homines, dicebant: "ego quidem sum Pauli, ego autem Apollo, ego uero Cephae," ipse est Petrus. et alii qui nolebant aedificari super Petrum, sed super petram, "ego autem sum Christi." apostolus autem Paulus ubi cognouit se eligi, et Christum contemni: "diuisus est," inquit, "Christus? numquid Paulus pro uobis crucifixus est? aut in nomine Pauli baptizati estis?" quomodo non in Pauli, sic nec in Petri; sed in nomine Christi: ut Petrus aedificaretur super petram, non petra super Petrum.
idem ergo Petrus a petra cognominatus beatus, ecclesiae figuram portans, apostolatus principatum tenens, continuo post paululum iam audito quod beatus esset, iam audito quod Petrus esset, iam audito quod supra petram aedificandus esset, posteaquam audiuit futuram domini passionem, quia praedixerat eam cito futuram discipulis suis, displicuit ei. timuit ne perderet morientem, quem confessus fuerat uitae fontem. turbatus est, dicens: "absit a te," inquit, "domine; non fiet istud." propitius esto tibi, deus; nolo te mori. Petrus dicebat Christo, nolo te mori; sed melius dicebat Christus, uolo pro te mori. denique continuo reprehendit, quem paulo ante laudauerat; et quem beatum dixerat, satanam appellat."redi," inquit, "post me, satana; scandalum mihi es: non enim sapis quae dei sunt, sed quae sunt hominum." quid nos uult facere ex hoc quod sumus, qui sic culpat quod homines sumus? uultis scire quid nos uelit facere? audite psalmum: "ego dixi, dii estis, et filii excelsi omnes." sed humana sapiendo: "uos autem sicut homines moriemini." idem ipse Petrus paulo ante beatus, postea satanas, in momento uno, infra pauca uerba. miraris differentiam nominum, differentias attende causarum. quid miraris, quia paulo ante beatus, postea satanas? attende causam quare beatus."quia non tibi reuelauit caro et sanguis, sed pater meus qui in coelis est." ideo beatus, "quia tibi non caro et sanguis reuelauit." si enim caro et sanguis hoc tibi reuelaret; de tuo: quia uero "non caro et sanguis tibi reuelauit, sed pater meus qui in coelis est;" de meo, non de tuo. quare de meo? quia "omnia quae habet pater, mea sunt." ecce audisti causam, quare beatus, et quare Petrus. quare autem illud quod horrescimus, et repetere nolumus? quare, nisi quia de tuo? "non enim sapis quae dei sunt, sed quae sunt hominum."
hoc intuentes nos ecclesiae membrum, discernamus quid de dei, quid de nostro. tunc enim non titubabimus, tunc in petra fundabimur, fixi et stabiles erimus aduersus uentos, imbres, flumina, tentationes uidelicet praesentis saeculi. illum tamen uidete Petrum, qui tunc erat figura nostra: modo fidit, modo titubat; modo immortalem confitetur, modo timet ne moriatur. proinde quia ecclesia Christi habet firmos, habet et infirmos; nec sine firmis potest esse, nec sine infirmis: unde dicit Paulus apostolus, "debemus autem nos firmi, infirmorum onera sustinere;" in eo quod dixit Petrus, "tu es Christus filius dei uiui," firmos significat; in eo autem quod trepidat et titubat, et Christum pati non uult, mortem timendo, uitam non agnoscendo, infirmos ecclesiae significat. in illo ergo uno apostolo, id est, Petro, in ordine apostolorum primo et praecipuo, in quo figurabatur ecclesia, utrumque genus significandum fuit, id est, firmi et infirmi: quia sine utroque non est ecclesia.
hinc est ergo et quod modo lectum est, "domine, si tu es, iube me uenire ad te super aquas. si tu es, iube me:" non enim possum hoc in me, sed in te. agnouit quid sibi esset a se, quid ab illo, cuius uoluntate credidit se posse, quod nulla infirmitas humana possit. ergo, "si tu es, iube:" quia cum iusseris, fiet. quod ego non ualeo praesumendo, tu potes iubendo. et dominus, "ueni," inquit. et sine ulla dubitatione Petrus ad uerbum iubentis, ad praesentiam sustentantis, ad praesentiam regentis sine ulla cunctatione desiluit in aquas, et ambulare coepit. potuit quod dominus, non in se, sed in domino."fuistis enim aliquando tenebrae, nunc autem lux;" sed "in domino." quod nemo potest in Paulo, nemo in Petro, nemo in alio ullo apostolorum, hoc potest in domino. ideo bene Paulus utiliter se contemnens, illum commendans: "numquid Paulus," inquit, "pro uobis crucifixus est? aut in nomine Pauli baptizati estis?" non ergo in me, sed mecum; non sub me, sed sub illo.
ergo ambulauit Petrus super aquas in iussu domini, sciens hoc se a se habere non posse. fide ualuit quod humana infirmitas non ualeret. hi sunt firmi ecclesiae. attendite, audite, intelligite, agite. neque enim agendum est cum firmis alibi, ut sint infirmi: sed agendum est cum infirmis, ut sint firmi. multos autem impedit a firmitate praesumptio firmitatis. nemo erit a deo firmus, nisi qui se a se ipso sentit infirmum."pluuiam uoluntariam segregans deus haereditati suae." quid praeceditis, qui quod dicturus sum nostis? temperetur uelocitas, ut sequatur tarditas. hoc dixi, et hoc dico: audite, capite, facite. nemo a deo fit firmus, nisi qui se a se ipso sentit infirmum."pluuiam" ergo "uoluntariam," sicut psalmus dicit, "uoluntariam;" non meritorum nostrorum, sed "uoluntariam. pluuiam" ergo "uoluntariam segregans deus haereditati suae: etenim infirmata est; tu uero perfecisti eam." quia pluuiam uoluntariam segregasti, non attendens hominum merita, sed tuam gratiam et misericordiam. infirmata est ergo ipsa haereditas, et agnouit se infirmam in se, ut firma esset in te. non firmaretur, si non infirmaretur, ut abs te in te perficeretur.
uide huius haereditatis portiunculam Paulum, uide infirmatum, qui dixit: "non sum idoneus uocari apostolus, quia persecutus sum ecclesiam dei." quare ergo apostolus es? "gratia dei sum quod sum. non sum idoneus," sed "gratia dei sum quod sum." infirmatus est Paulus, tu uero perfecisti eum. iamuero quia gratia dei est quod est, uide quid sequatur: "et gratia eius in me non fuit uacua, sed plus omnibus illis laboraui." uide ne praesumptione perdas, quod infirmitate meruisti. bene hoc, bene: "non sum idoneus uocari apostolus; gratia eius sum quod sum; et gratia eius in me non fuit uacua:" omnia optime. sed, "plus illis omnibus laboraui:" quasi tibi coepisti tribuere, quod paulo ante deo dederas. agnosce, et sequere: "non ego autem, sed gratia dei mecum." bene, infirme: firmissime eris exaltatus, quia non es ingratus. tu es idem ipse Paulus in te paruus, in domino magnus. tu es qui ter dominum rogasti, ut stimulus carnis, angelus satanae, a quo colaphizabaris, auferretur a te. quid tibi dictum est? quid audisti quando hoc petisti? "sufficit tibi gratia mea; nam uirtus in infirmitate perficitur." etenim infirmatus est, tu uero perfecisti eum.
sic et Petrus, "iube me," inquit, "uenire ad te super aquas." homo audeo, sed non hominem rogo. iubeat deus homo, ut possit quod non potest homo."ueni," inquit. et descendit, et coepit ambulare super aquas: et potuit Petrus, quia iusserat petra. ecce quid Petrus in domino; quid in se? "uidens uentum ualidum, timuit; et cum coepisset mergi, exclamauit: domine, pereo, libera me." praesumpsit de domino, potuit de domino: titubauit ut homo, rediit ad dominum."si dicebam, motus est pes meus." psalmus loquitur, sancti cantici uox est; et si agnoscamus, et nostra: imo si uelimus, et nostra est."si dicebam, motus est pes meus." quare motus, nisi quia "meus?" et quid sequitur? "misericordia tua, domine, adiuuabat me." non uirtus mea; sed "misericordia tua." numquid enim dominus deseruit titubantem, quem audiuit inuocantem? ubi est illud, "quis inuocauit deum, et desertus est ab eo?" ubi et illud, "et omnis qui inuocauerit nomen domini, saluus erit?" continuo porrigens adiutorium dexterae suae, leuauit mergentem, increpauit diffidentem: "modicae fidei, quare dubitasti?" de me praesumpsisti, de me dubitasti.
eia, fratres, sermo concludendus est. attendite saeculum quasi mare, uentus ualidus, et magna tempestas. unicuique sua cupiditas, tempestas est. amas deum; ambulas super mare, sub pedibus tuis est saeculi tumor. amas saeculum; absorbebit te. amatores suos uorare nouit, non portare. sed cum fluctuat cupiditate cor tuum, ut uincas tuam cupiditatem, inuoca Christi diuinitatem. putatis tunc esse uentum contrarium, quando est huius saeculi aduersitas? quando enim bella, quando tumultus, quando fames, quando pestilentia, quando cuique hominum, etiam singulo euenit priuata calamitas, tunc putatur uentus aduersus, ibi putatur inuocandus deus. quando autem temporali felicitate saeculum arridet, quasi non est uentus contrarius. noli hinc interrogare temporis tranquillitatem: interroga, sed tuam cupiditatem. uide si tranquillitas est in te; uide si non te subuertit uentus interior: hoc uide. magnae uirtutis est, cum felicitate luctari, ne illiciat, ne corrumpat, ne ipsa subuertat felicitas. magnae, inquam, uirtutis est, cum felicitate luctari; magnae felicitatis est, a felicitate non uinci. disce calcare saeculum: memento fidere in Christo. et si motus est pes tuus, si titubas, si aliqua non superas, si mergi incipis, dic: "domine, pereo, libera me." dic, "pereo;" ne pereas. solus enim a morte carnis liberat te, qui mortuus est in carne pro te. conuersi ad dominum.
| Augustine | Christian Latin | The Latin Library | The Classics Page |