AUGUSTINI SERMO LXXXIII
dominus noster Iesus Christus etiam in discipulis suis redarguit incredulitatem, sicut modo euangelium cum legeretur, audiuimus. cum enim dixissent, "nos quare eum non potuimus eiicere?" respondit, "propter incredulitatem uestram." si apostoli increduli, quis fidelis? quid faciunt agni, si titubant arietes? nec tamen eos misericordia domini despexit incredulos: sed arguit, nutriuit, perfecit, coronauit. nam et ipsi memores infirmitatis suae, quodam loco in euangelio, sicut legimus, dixerunt ei: "domine, auge nobis fidem. domine," inquiunt, "auge nobis fidem." prima utilitas erat scientia, scire quod minus habebant: maior felicitas, scire unde petebant. "domine," inquiunt, "auge nobis fidem." uidete si non corda sua quasi ad fontem portabant, et ut eis unde implerent, aperiretur, pulsabant. pulsari ad se uoluit, non ut repelleret pulsantes, sed ut exerceret desiderantes.
putatis enim, fratres, nescire deum quid uobis necessarium sit? scit praeueniens desideria nostra, qui nouit inopiam nostram. denique cum doceret orationem, et moneret discipulos suos, ne in oratione multiloqui essent: "nolite," inquit, "multiloqui esse; nouit enim pater uester quid uobis necessarium sit, priusquam petatis ab eo." aliud iam dicit dominus. quid est? nolens ut multum loquamur in oratione, dixit nobis, "nolite multum loqui" quando oratis; scit "enim pater uester quid uobis necessarium sit, priusquam petatis ab eo." si scit pater noster quid nobis necessarium sit, priusquam petamus ab eo, quare loquimur uel parum? quae causa est ipsius orationis, si iam nouit pater noster quid nobis necessarium sit? dicit alicui: noli me diu petere; noui enim quid tibi necessarium sit. si nosti, domine, quare uel petam? tu non uis me habere diuturnam petitionem, imo iubes ut habeam pene nullam. et ubi est illud alio loco? qui dicit, "nolite multum loqui in oratione:" alio loco dicit, "petite, et dabitur uobis?" et ne transeunter tibi putares esse praedictum ut peteres, addidit, "quaerite, et inuenietis." et ne hoc transitorium existimares, uide quid adiunxerit, uide ubi conclusit, "pulsate, et aperietur uobis:" uide quid adiunxerit. uoluit te, ut accipias, petere; ut inuenias, quaerere; ut intres, pulsare. quomodo ergo, quia iam pater noster scit quid nobis necessarium sit, quare petimus? quare quaerimus? quare pulsamus? quare in petendo et quaerendo et pulsando nos fatigamus, ut scientem instruamus? alio loco domini uerba sunt, "oportet semper orare, et non deficere." si oportet semper orare, quomodo dicit, "nolite multiloqui esse?" quomodo oro "semper," qui cito finio? hac me iubes cito finire, hac iubes "semper orare, et non deficere:" quid est hoc? et ut hoc intelligas pete, quaere, pulsa. ideo enim clausum est, non ut te spernat, sed ut exerceat. ergo, fratres, cohortari debemus ad orationem, et nos, et uos. alia enim spes in nobis non est in multis malis praesentis saeculi, nisi pulsare in ipsa oratione, credere fixumque corde retinere, quia hoc tibi non dat pater tuus, quod scit tibi non expedire. quid enim desideres tu nosti; quid tibi prosit ille nouit. puta te esse sub me dico, et esse infirmum, sicut et uerum est: omnis enim uita ista nostra, infirmitas; et longa uita nihil aliud quam longa infirmitas: puta ergo te sub medico aegrotare. delectauit recentem, delectauit potum uini usurpare petere a medico. non prohiberis petere, ne forte non tibi noceat, et expediat tibi accipere. noli dubitare petere: pete, noli cunctari; sed si non acceperis, noli contristari. si hoc sub homine medico carnis tuae; quanto magis sub deo medico, creatore, reparatore et carnis et animae tuae?
proinde, quoniam in hoc capitulo dominus ad orationem hortatus est, ubi dixit, "propter incredulitatem uestram non potuistis hoc daemonium eiicere: } ad orationem enim hortatus sic conclusit, "hoc genus non eiicitur, nisi ieiuniis et orationibus." si orat homo, ut eiiciat daemonium alienum; quanto magis ut eiiciat auaritiam suam? quanto magis, ut eiiciat uinolentiam suam? quanto magis, ut eiiciat luxuriam suam? quanto magis, ut eiiciat immunditiam suam? quanta sunt in homine, quae si perseuerauerint, non admittunt ad regnum coelorum? uidete, fratres, quomodo rogatur medicus pro salute temporali, quomodo si quisquam desperate aegrotet, numquid pudet illum, aut piget homini pedes tenere, peritissimo archiatro lacrymis uestigia lauare? et quid, si dixerit ei medicus: sanari aliter non potes, nisi te ligauero, adussero, secuero? respondet: fac quod uis, tantum sana me. quanto ardore desiderat paucorum dierum uapoream sanitatem, ut pro illa et ligari uelit, et secari, et uri, et custodiri ne manducet quod delectat, ne bibat quod delectat, nec quando delectat? totum patitur, ut serius moriatur: et non uult pauca pati, ut nunquam moriatur. si tibi dicat deus, qui coelestis est super nos medicus: tu sanari uis? quid dicturus es, nisi, sanari? forte non dicis, quia sanum te putas, hoc est quod peius aegrotas.
nam si duos aegrotos constituas; unum qui flendo medicum roget, alterum qui in aegritudine sua, mente perdita, irrideat medicum; ille spem promittit flenti, plangit ridentem. quare; nisi quia tanto periculosius aegrotat, quantum se sanum putat? sic erant et Iudaei. ad aegrotos uenit Christus, omnes aegrotos inuenit. nemo sibi de sanitate blandiatur, ne renuntiet ad illum medicus. omnes aegrotos inuenit; apostolica sententia est: "omnes enim peccauerunt, et egent gloria dei." cum ergo omnes inuenisset aegrotos, duo genera fuerunt aegrotorum. alii ueniebant ad medicum, inhaerebant Christo, audiebant, honorabant, sequebantur, conuertebantur. ille accipiebat omnes sine ullo fastidio sanaturus, qui gratis sanabat, quia omnipotentia curabat. cum ergo susciperet eos, et adiungeret sibi sanandos, illi exsultauerunt. aliud uero genus aegrotorum, qui iam aegritudine iniquitatis mentem perdiderant, et se aegrotare nesciebant; insultauerunt illi, quia suscipiebat aegrotos, et dixerunt discipulis eius: "ecce qualis est magister uester, qui cum peccatoribus et publicanis manducat." et ille qui nouerat quid essent, et qui essent, respondit illis: "non est opus sanis medicus, sed male habentibus." et ostendit illis qui essent sani, et qui aegrotantes: "non ueni," inquit, "uocare iustos, sed peccatores." si peccatores, inquit, ad me non accedunt, quare ueni? propter quos ueni? si omnes sani sunt, quare tantus medicus de coelo descendit? quare nobis medicamentum non de armario suo, sed de sanguine suo fecit? ergo illud genus aegrotorum qui mitius aegrotabant, qui se aegrotare sentiebant, ut sanarentur, medico cohaerebant. illi autem qui periculosius aegrotabant, medico insultabant, aegrotos calumniabantur. ad extremum quo processit phrenesis ipsorum? ut medicum tenerent, ligarent, flagellarent, spinis coronarent, ligno suspenderent, cruce necarent. quid miraris? medicum occidit aegrotus: sed eum medicus occisus sanauit phreneticum.
primo enim non obliuiscens in cruce personam suam, et demonstrans nobis patientiam suam, et exemplum praebens diligendi inimicos nostros; uidens eos circumfremere, qui nouerat morbum illorum, quia medicus, qui nouerat phrenesim in qua mentem perdiderant, continuo ad patrem: "pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt." putatis autem, quia non illi Iudaei maligni erant, saeui, cruenti, turbulenti, inimici filio dei? putatis quia uacauit uox illa, et inanis fuit: "pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt?" omnes uidebat, sed suos futuros ibi cognoscebat. denique mortuus est, quia sic expediebat, ut morte sua occideret mortem. mortuus est deus, ut compensatio fieret coelestis cuiusdam mercimonii, ne mortem uideret homo. deus enim Christus, sed non ibi mortuus ubi deus. idem enim deus, idem homo: unus enim Christus, deus et homo. homo assumptus est, ut in melius mutaremur, non deum ad deteriora detorsit. assumpsit enim quod non erat, non amisit quod erat. cum ergo deus esset et homo, uolens nos uiuere de suo, mortuus est de nostro. unde enim ipse moreretur non habebat: sed nec nos unde uiueremus. quid enim ille erat, qui non habebat unde moreretur? "in principio erat uerbum; et uerbum erat apud deum, et deus erat uerbum." quaere de deo unde moriatur, non inuenies. nos autem morimur, qui sumus caro, peccati carnem portans homo. peccatum quaere unde uiuat, non habet. nec ille ergo potuit habere mortem de suo, nec nos uitam de nostro: sed nos uitam de ipsius, ille mortem de nostro. qualia commercia. quid dedit, et quid accepit? mercantes homines ueniunt ad commercia, ad res mutandas. nam antiqua commercia rerum mutatio fuit. dabat homo quod habebat, et accipiebat quod non habebat. uerbi gratia, habebat triticum, sed hordeum non habebat; alter hordeum habebat, et triticum non habebat: dabat ille triticum quod habebat, accipiebat hordeum quod non habebat. quanti erat ut maior copia uilem speciem compensaret? ecce ergo alius dat hordeum, ut accipiat triticum: postremum alius dat plumbum, ut accipiat argentum; sed multum dat plumbum contra parum argentum: alius dat lanam, ut accipiat uestem. et quis enumerat omnia? tamen nemo dat uitam, ut accipiat mortem. non ergo uox medici pendentis in ligno inanis fuit. ut enim moreretur pro nobis, quia uerbum mori non poterat, "uerbum caro factum est, et habitauit in nobis." pependit in cruce, sed in carne. ibi uilitas, quam contempserunt Iudaei: ibi charitas, per quam liberati sunt Iudaei. pro ipsis enim dictum est, "pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt." et non uacauit uox illa. mortuus est, sepultus est, resurrexit; factis quadraginta diebus cum discipulis suis, ascendit in coelum, misit spiritum sanctum in eos qui exspectabant promissum. illi accepto spiritu sancto impleti sunt, et coeperunt loqui linguis omnium gentium. tunc Iudaei qui aderant, expauescentes in nomine Christi loqui omnibus linguis homines idiotas, imperitos, quos inter se nutritos nouerant in lingua una, expauerunt: unde hoc munus esset Petro loquente didicerunt. ille hoc donauit, qui in ligno pependit. ille hoc donauit, qui irrisus est pendens in ligno, ut daret spiritum sanctum sedens in coelo. audierunt, crediderunt illi de quibus dixerat, "pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt." crediderunt, baptizati sunt, atque est facta conuersio. quae conuersio? sanguinem Christi, quem saeuientes fuderunt, credentes biberunt.
ergo ut sermonem nostrum unde coepimus concludamus, oremus, et de deo praesumamus: uiuamus quomodo iubet, et ubi titubamus in ipsa uita, ipsum inuocemus, quomodo illum inuocauerunt discipuli dicentes, "domine, auge nobis fidem." et Petrus praesumpsit, et titubauit: nec tamen contemptus mersus est, sed subleuatus et erectus est. etenim quod praesumpsit, unde erat? non de suo erat: de domini erat. quomodo? "domine, si tu es, iube me uenire ad te super aquam." ambulabat enim dominus super aquas. "si tu es, iube me uenire ad te super aquam." scio enim quia si tu es, iubes et fit. et ille ait, "ueni." descendit in illius iussione, et trepidauit in sua infirmitate. tamen quando trepidauit, ad illum exclamauit, "domine," inquit, "libera me." tunc dominus tenuit illi manum, et dixit: "modicae fidei, quare dubitasti?" ipse inuitauit, ipse nutantem et titubantem liberauit: ut impleretur quod dictum est in psalmo, "si dicebam, motus est pes meus; misericordia tua, domine, adiuuabat me."
duo ergo genera beneficiorum sunt, temporalia et aeterna. temporalia sunt salus, substantia, honor, amici, domus, filii, uxor, et caetera uitae huius ubi peregrinamur. ponamus nos ergo in stabulo uitae huius, quasi peregrini transituri, non quasi possessores mansuri. aeterna uero beneficia sunt, primum ipsa uita aeterna, incorruptio et immortalitas carnis et animae, societas angelorum, ciuitas coelestis, dignitas indeficiens, pater et patria, ille sine morte, illa sine hoste. haec beneficia toto ardore desideremus, omni perseuerantia petamus, non sermone longo, sed teste gemitu. desiderium semper orat, etsi lingua taceat. si semper desideras, semper oras. quando dormitat oratio? quando friguerit desiderium. ergo illa beneficia sempiterna tota auiditate postulemus, illa bona tota intentione quaeramus, illa bona securi petamus. habenti enim illa bona prosunt, obesse non possunt. temporalia uero ista aliquando prosunt, aliquando obsunt. multis profuit paupertas, et nocuerunt diuitiae: multis profuit priuata uita, et nocuit altus honor. et iterum aliquibus profuit pecunia, profuit dignitas; bene utentibus profuit; male autem utentibus non ablata plus nocuit. ac per hoc, fratres, petamus et ista temporalia moderate, securi quia si accipimus, ille dat qui nouit quid nobis expediat. petisti, non est tibi datum quod petebas? crede patri, qui si tibi expediret, daret tibi. ecce de te ipso fac tibi coniecturam. qualis est enim apud te filius tuus nesciens res humanas, talis es et tu apud dominum nesciens res diuinas. ecce ante te filius tuus tota die plorans, ut des illi cultrum, id est gladium: negas te dare, non das, contemnis flentem, ne plangas morientem. ploret, affligat se, collidat se, ut leues eum in equum: non facis, quia non potest eum regere; elidet et occidet illum. cui negas partem, totum illi seruas. sed ut crescat, et totum possideat secure, non das illi modicum periculosum.
ideo dicimus, fratres, orate quantum potestis. abundant mala, et deus uoluit ut abundarent mala. utinam non abundarent mali, et non abundarent mala. mala tempora, laboriosa tempora, hoc dicunt homines. bene uiuamus, et bona sunt tempora. nos sumus tempora: quales sumus, talia sunt tempora. sed quid facimus? non possumus ad bonam uitam conuertere multitudinem hominum? pauci qui audiunt bene uiuant: pauci bene uiuentes multos male uiuentes ferant. grana sunt, in area sunt: paleas secum in area habere possunt, in horreo non habebunt. ferant quod nolunt, ut ueniant ad quod uolunt. quare contristamur et causamur deum? abundant mala in mundo, ut non ametur mundus. magni uiri, fideles sancti, qui contempserunt mundum speciosum: nos non possumus contemnere nec foedum. malus est mundus, ecce malus est, et sic amatur, quasi bonus esset. quid est autem malus mundus? non enim malum est coelum, et terra, et aquae, et ea quae sunt in eis, pisces, uolatilia, arbores. omnia ista bona sunt: sed malum mundum mali homines faciunt. sed quoniam carere non possumus malis hominibus, quamdiu uiuimus, sicut dixi, ad dominum deum nostrum gemamus; et mala feramus, ut ad bona perueniamus. patremfamilias non reprehendamus; charus est enim. ipse nos portat, non nos illum. nouit quemadmodum gubernet quod fecit: fac quod iussit, et spera quod promisit.
| Augustine | Christian Latin | The Latin Library | The Classics Page |